Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau - tư tưởng mang tầm chiến lược trong “Di chúc” của Chủ tịch Hồ Chí Minh
Tư tưởng chăm lo bồi dưỡng thế hệ
cách mạng cho đời sau
góp phần vạch ra phương hướng phát triển của giáo dục - đào tạo,
về cán bộ và công tác cán bộ hiện nay và tương
lai - Nguồn: tuoitre.vn
Trong di sản vô giá Chủ tịch Hồ
Chí Minh để lại cho dân tộc Việt Nam, có 5 di sản được công nhận là Bảo vật
quốc gia, đó là: Đường Kách Mệnh, Nhật ký trong tù, Lời kêu gọi toàn quốc kháng
chiến, Lời kêu gọi đồng bào và chiến sĩ cả nước, Di chúc. Trong đó, bản “Di
chúc” đề cập đến nhiều nội dung cần căn dặn trước lúc Người đi xa. Một trong
những tư tưởng lớn, đặc biệt quan trọng là vấn đề bồi dưỡng thế hệ cách mạng
cho đời sau, được Bác đề cập ngay sau khi nói về Đảng.
Vai
trò của thanh niên và giáo dục đạo đức cho thanh niên
Dân tộc ta có
truyền thống coi trọng vai trò của tuổi trẻ trong dựng nước và giữ nước. Chủ
tịch Hồ Chí Minh tiếp thu tư tưởng của cha ông, quan điểm của chủ nghĩa Mác -
Lênin để phát triển thành những tư tưởng mới sâu sắc, toàn diện về thanh niên.
Trong tư tưởng và hành động thực tiễn của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng
định: Thanh niên là người nhận trọng trách trong sự nghiệp cách mạng giải phóng
dân tộc. Chính Người cũng là tấm gương ra đi tìm đường cứu nước khi còn ở độ
tuổi thanh niên.
Đến với chủ
nghĩa Mác - Lênin, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tìm thấy con đường cứu nước cho cách
mạng Việt Nam và càng nhận thấy tính cấp thiết của việc khơi dậy phong trào
cách mạng trong thanh niên Việt Nam, thấy được sự sống còn của quốc gia dân tộc
là do thanh niên quyết định. Trong tác phẩm “Bản án chế độ thực dân Pháp” (năm
1925), Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Hỡi Đông Dương đáng thương hại! Người sẽ
chết mất, nếu đám thanh niên già cỗi của Người không sớm hồi sinh”1.
Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, muốn thức tỉnh dân tộc, giải phóng dân tộc phải
bắt đầu từ thanh niên. Tháng 11-1924, khi về đến Quảng Châu (Trung Quốc), Người
đã tiếp xúc ngay với những thanh niên Việt Nam yêu nước, xúc tiến mở các lớp
huấn luyện, gieo hạt mầm cách mạng trong thanh niên. Bắt đầu từ thanh niên là
nét độc đáo sáng tạo và nhạy bén trong tư tưởng Hồ Chí Minh.
Trong suốt
cuộc đời hoạt động cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến thanh
niên, luôn đặt niềm tin vào thế hệ trẻ. Vì vậy, Người dành nhiều thời gian và
công sức để chăm lo bồi dưỡng các lớp thanh niên kế tục sự nghiệp cách mạng.
Giáo dục đạo
đức cách mạng cho đoàn viên, thanh niên trước hết là xây dựng lý tưởng, niềm
tin cho thế hệ trẻ. Trong bài nói chuyện tại Đại hội toàn quốc lần thứ III của
Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam, ngày 24-3-1961, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhắc
nhở: “Thanh niên ta cần phải thấm nhuần tinh thần làm chủ nước nhà và trau dồi
đạo đức của người cách mạng. Đạo đức cách mạng là bất kỳ ở cương vị nào, bất kỳ
làm công việc gì, đều không sợ khó, không sợ khổ, đều một lòng một dạ phục vụ
lợi ích chung của giai cấp, của nhân dân, đều nhằm mục đích xây dựng chủ nghĩa
xã hội”2. Người cụ thể hóa những chuẩn mực của đạo đức cách mạng và
vận động: “Thanh niên phải luôn luôn rèn luyện đạo đức cách mạng. Đạo đức cách
mạng có thể tóm tắt trong mấy điểm:
- Trung
thành: Trọn đời trung thành với sự nghiệp cách mạng, với Tổ quốc, với Đảng, với
giai cấp.
- Dũng cảm:
Không sợ khổ, không sợ khó, thực hiện: “Đâu cần thanh niên có, việc gì khó
thanh niên làm”, “gian khổ thì đi trước, hưởng thụ sau mọi người”.
- Khiêm tốn:
Không nên tự cho mình là tài giỏi, không khoe công, không tự phụ”3.
Qua đó, chúng
ta thấy, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn mong muốn thế hệ trẻ yêu Tổ quốc, kế thừa
những giá trị truyền thống của dân tộc, yêu nước gắn liền với yêu chủ nghĩa xã
hội, trung thành với lý tưởng của Đảng, về đạo đức phải “cần, kiệm, liêm chính,
chí công vô tư”, vừa có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ giỏi để “làm việc, làm
người, làm cán bộ, để phụng sự Đảng, giai cấp và nhân dân, Tổ quốc và nhân
loại”. Trong vận động thanh niên, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất chú trọng phương
châm kết hợp rèn luyện “đức” và “tài”, phấn đấu vừa “hồng”, vừa “chuyên”. Đạo
đức cách mạng tạo nên uy tín của cán bộ, đảng viên, là cơ sở để vận động,
thuyết phục và lãnh đạo quần chúng nhân dân. Đạo đức cách mạng là nền tảng để
người cán bộ, đảng viên phát huy tài năng, trí tuệ, vượt khó để hướng tới việc
thực hiện các mục tiêu vì nước, vì dân. Bên cạnh nhấn mạnh phải chú trọng cả
hai mặt đức và tài, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ, đạo đức là gốc của người cách
mạng. Vì vậy, việc giáo dục đạo đức cách mạng rất quan trọng, phải thực hiện
lâu dài, thường xuyên, liên tục. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Đạo đức cách
mạng không phải trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hằng ngày
mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện
càng trong”4.
Mối
quan hệ giữa việc bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau và xây dựng đảng cầm
quyền
Khởi đầu sự
nghiệp cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh chọn thanh niên là lực lượng chính để
bồi dưỡng, rèn luyện thành những chiến sĩ cộng sản, làm cơ sở để thành lập Đảng
Cộng sản Việt Nam và phát triển tổ chức Đoàn Thanh niên rộng khắp. Do vậy, có
thể nói rằng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã vun trồng, chăm sóc tổ chức Đoàn Thanh
niên Cộng sản để tạo nguồn bổ sung lực lượng cho Đảng Cộng sản Việt Nam. Mối
quan hệ giữa Đoàn Thanh niên và Đảng Cộng sản là mối quan hệ khăng khít, biện
chứng: Đảng chăm lo, bồi dưỡng, giáo dục và rèn luyện Đoàn Thanh niên là đội
hậu bị tin cậy của Đảng. Nhiều lần Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: Đoàn thanh
niên là cánh tay và đội hậu bị của Đảng. Đây là tầm nhìn chiến lược của Chủ
tịch Hồ Chí Minh đối với sự nghiệp cách mạng dài lâu của dân tộc ta. Là nhà
chiến lược thiên tài, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn có tầm nhìn xuyên suốt lịch sử
từ quá khứ tới tương lai, cách mạng phải có người kế thừa. Thanh niên là lực
lượng kế tục sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và của dân tộc. Vì vậy, đào
tạo thế hệ trẻ kế thừa sự nghiệp cách mạng là mối quan tâm lớn nhất của Chủ
tịch Hồ Chí Minh.
Trước lúc đi
xa, trong “Di chúc” để lại, ngay sau công tác Đảng, thế hệ trẻ là đối tượng
quan trọng được Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm, chú trọng. Chính vì gửi
gắm lòng tin vào thế hệ trẻ, vào thanh niên, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn mong
muốn đoàn viên, thanh niên ra sức phấn đấu, rèn luyện để xứng đáng là người chủ
tương lai của đất nước. Không chỉ đối với đảng viên, nhìn rộng hơn, xa hơn, Chủ
tịch Hồ Chí Minh chú trọng đến đoàn viên, thanh niên, đây là trách nhiệm của
Đảng. Vì vậy, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhắn nhủ: “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho
đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”5. Chữ “rất” ở
đây được nhắc lại 2 lần trong một câu văn ngắn gọn, thể hiện Chủ tịch Hồ Chí
Minh đặc biệt quan tâm đến công tác này, nhấn mạnh ý nghĩa to lớn của công tác
bồi dưỡng cho thanh niên.
Chỉ 1 năm sau
khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, ngày 26-3-1931, Đoàn Thanh niên Cộng sản
được thành lập. Từ đó đến nay, Đoàn Thanh niên Cộng sản nói riêng và thanh niên
Việt Nam nói chung luôn khẳng định vai trò của mình trong suốt quá trình đấu
tranh cách mạng của dân tộc.
Đảng đã nhiều
lần ban hành nghị quyết chuyên đề về công tác thanh niên. Trong thời kỳ đẩy
mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành
Trung ương (khóa VII) ban hành Nghị quyết số 04-NQ/HNTW, ngày 14-1-1993, về
công tác thanh niên trong thời kỳ mới, trong đó Đảng chỉ rõ: “Sự nghiệp đổi mới
có thành công hay không, đất nước bước vào thế kỷ XXI có vị trí xứng đáng trong
cộng đồng thế giới hay không, cách mạng Việt Nam có vững bước theo con đường xã
hội chủ nghĩa hay không phần lớn tuỳ thuộc vào lực lượng thanh niên, vào việc
bồi dưỡng rèn luyện thế hệ thanh niên”6. Điều đó thể hiện, Đảng nhận
thức đúng nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của thanh niên, tầm quan trọng
của việc bồi dưỡng thế hệ trẻ. Do đó, Đảng kết luận rõ ràng: “Công tác thanh
niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những nhân tố thành bại của
cách mạng”7. Đây là bài học có giá trị về đường lối vận động nhân
dân, xây dựng lực lượng cách mạng đầy sáng tạo của Đảng nhằm bồi dưỡng giáo dục
và tổ chức thanh niên thành lực lượng kế cận tiếp sức cho các thế hệ cách mạng
đi trước. Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X ban hành
Nghị quyết số 25-NQ/TW, ngày 25-7-2008, về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối
với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Đây là
nghị quyết quan trọng, thể hiện sự quan tâm của Đảng đối với thế hệ trẻ và đối
với công tác thanh niên, vị trí và vai trò của thanh niên. Nghị quyết xác định:
Chăm lo, bồi dưỡng, giáo dục thanh niên thành lớp người “vừa hồng, vừa chuyên”
theo tư tưởng Hồ Chí Minh là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh
đạo của Đảng, vai trò quan trọng của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, gia
đình, nhà trường và xã hội. Tiếp đó, Bộ Chính trị ban hành Kết luận số
80-KL/TW, ngày 25-12-2013, về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 25-NQ/TW của Ban
Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với
công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa”. Sự ra đời
của Kết luận số 80 tiếp tục củng cố, tăng cường sự quan tâm của các cấp ủy
đảng, chính quyền đối với công tác thanh niên nói chung, công tác đoàn và phong
trào thanh, thiếu nhi nói riêng.
Với những
nghị quyết quan trọng đó, Đảng từng bước hoàn thiện đường lối, chủ trương công
tác vận động thanh niên trong thời kỳ cách mạng mới. Trong quá trình lãnh đạo
đất nước, Đảng luôn đề cao vai trò, vị trí của thanh niên, xác định thanh niên
là lực lượng xung kích cách mạng, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là đội
dự bị tin cậy của Đảng; công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc.
Đồng thời, Đảng cũng đề ra nhiều chủ trương giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng, tổ
chức thanh niên thành lực lượng hùng hậu, trung thành, kế tục sự nghiệp cách
mạng của Đảng và dân tộc. Đó cũng là sự quán triệt sâu sắc tư tưởng Hồ Chí Minh
về bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau của Đảng.
Trong thời kỳ
đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng đòi hỏi mọi
cấp, mọi ngành cần phải nhận thức sâu sắc tư tưởng Hồ Chí Minh: Bồi dưỡng thế
hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết, nhằm tạo
nên những thế hệ kế tiếp, tránh tình trạng hẫng hụt thế hệ, hẫng hụt cán bộ
trên tất cả các lĩnh vực, các ngành... Vì vậy, giáo dục đạo đức cách mạng,
trình độ chuyên môn cho thế hệ trẻ là việc làm cấp bách, hết sức quan trọng của
Đảng hiện nay. Có như vậy mới thực hiện được mong muốn của Chủ tịch Hồ Chí
Minh: “Đảng ta là một đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm
nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần, kiệm liêm chính, chí công vô tư”. Chủ
tịch Hồ Chí Minh 2 lần dùng từ “thật sự” để nhấn mạnh vai trò, tầm quan trọng
của đạo đức cách mạng. Điều đó thể hiện, việc chăm lo bồi dưỡng thế hệ cách
mạng cho đời sau được đề cập đến sau khi nói về Đảng, nhưng là điều kiện tiên
quyết để thực hiện các nội dung về Đảng, đặc biệt là về cán bộ, đảng viên. Phải
vun trồng được những thế hệ kế tục sự nghiệp cách mạng thật trung thành, có
đức, có tài để cống hiến, đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Qua đó, thể hiện cách nhìn nhận khoa học và biện
chứng về mối quan hệ giữa Đảng với tổ chức Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí
Minh.
Tư tưởng chăm
lo bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau góp phần vạch ra phương hướng phát
triển của giáo dục - đào tạo, về cán bộ và công tác cán bộ hiện nay và tương
lai. Vì vậy, 50 năm trôi qua, tư tưởng của Người về chăm lo bồi dưỡng thế hệ
cách mạng cho đời sau vẫn còn nguyên giá trị lý luận và thực tiễn./.
Nguyễn Ngọc Hà(*), Nguyễn Thị Mai(**)
(*) PGS. TS, Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí
Minh (**) TS, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
Theo Tạp chí Cộng sản điện tử
Đức Lâm (st)